در بسیاری از صنایع سنگین و حساس، وجود بخارات، گازها یا گرد و غبارهای قابل اشتعال، خطر انفجار را بالا می‌برد. در چنین محیط‌هایی استفاده از تجهیزات معمولی می‌تواند فاجعه‌بار باشد. یکی از تجهیزات حیاتی که در این فضاها استفاده می‌شود، الکتروموتور ضد انفجار (Explosion Proof Motor) یا به اختصار الکتروموتور EX است. این نوع موتورها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که در برابر ایجاد جرقه یا شعله در محیط‌های خطرناک، ایمن باشند و باعث بروز انفجار نشوند.
در این مقاله به معرفی الکتروموتورهای ضد انفجار، کاربردهای آن‌ها، استانداردهای کدبندی و کلاس‌های دمایی مربوط به این موتورها خواهیم پرداخت.
الکتروموتور ضد انفجار (EX) چیست؟
الکتروموتور ضد انفجار موتوری است که به‌طور خاص برای استفاده در محیط‌های دارای مواد اشتعال‌زا طراحی شده است. این موتورها به گونه‌ای ساخته می‌شوند که در صورت بروز خطا یا ایجاد جرقه داخلی، هیچ گونه شعله‌ای به بیرون منتقل نشود و محیط اطراف دچار انفجار نگردد.
ساختار بدنه این موتورها مقاوم در برابر فشار داخلی ناشی از انفجار احتمالی است و دارای درزهای خاصی برای خروج گازهای داغ بدون ایجاد شعله می‌باشد.
محیط‌های انفجاری و نیاز به الکتروموتور ضد انفجار
محیط‌های انفجاری به فضاهایی گفته می‌شود که در آن‌ها مخلوطی از هوا با گاز، بخار، مایع قابل اشتعال یا گرد و غبار انفجاری وجود دارد. این فضاها معمولاً در صنایع زیر یافت می‌شوند:
- صنایع نفت و گاز
- پالایشگاه‌ها
- کارخانه‌های پتروشیمی
- معادن زغال‌سنگ
- کارخانه‌های تولید رنگ یا رزین
- کارخانه‌های داروسازی
- سیلوهای غلات یا شکر
در چنین محیط‌هایی کوچک‌ترین جرقه ناشی از عملکرد موتور معمولی می‌تواند منجر به انفجار شدید شود. بنابراین استفاده از الکتروموتور EX ضروری و الزامی است.
در چه مکان‌هایی باید از الکتروموتور ضد انفجار استفاده کرد؟
الزام به استفاده از الکتروموتور ضد انفجار در مکان‌هایی با ریسک بالا تعیین می‌شود. این مکان‌ها معمولاً براساس استاندارد ATEX یا IEC به مناطق مختلفی تقسیم می‌شوند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- Zone 0: محیطی که همیشه گاز یا بخار انفجاری در آن وجود دارد
- Zone 1: محیطی که احتمال وجود گاز یا بخار قابل اشتعال در آن زیاد است
- Zone 2: محیطی که احتمال وجود مواد قابل انفجار در آن کم اما ممکن است گهگاه رخ دهد
در هر یک از این مناطق، نوع خاصی از موتور با درجه حفاظت مشخص باید استفاده شود.
روش کدبندی بر طبق استاندارد الکتروموتور ضد انفجار
الکتروموتورهای EX طبق استانداردهای بین‌المللی مانند IEC، ATEX یا UL کدگذاری می‌شوند. این کدها اطلاعات دقیقی از نوع حفاظت، گروه گازی، کلاس دمایی و نوع محیط قابل استفاده را نشان می‌دهند.
یک نمونه کد EX:
Ex d IIB T4 Gb
تجزیه این کد به شرح زیر است:
- Ex: نشان‌دهنده ضد انفجار بودن دستگاه
- d: نوع حفاظت (در اینجا محفظه مقاوم در برابر انفجار)
- IIB: گروه گازی قابل کاربرد (مربوط به نوع گاز موجود در محیط)
- T4: کلاس دمایی (حداکثر دمای سطح موتور)
- Gb: سطح حفاظت (مربوط به منطقه زون 1)
کلاس دمایی الکتروموتورهای ضد انفجار
کلاس دمایی یکی از مهم‌ترین بخش‌های مشخصات الکتروموتور EX است. هر کلاس دمایی نشان می‌دهد که حداکثر دمای سطح موتور چقدر است تا از اشتعال گازهای موجود جلوگیری شود.
| کلاس دمایی | حداکثر دمای سطح (°C) |
|---|---|
| T1 | 450°C |
| T2 | 300°C |
| T3 | 200°C |
| T4 | 135°C |
| T5 | 100°C |
| T6 | 85°C |
انتخاب کلاس مناسب باید براساس دمای خود‌سوزی گاز یا ماده قابل اشتعال در محیط انجام گیرد.
واردکننده انواع الکتروموتور ضد انفجار از برندهای معتبر
شرکت فیدارکس سعدی جنوبی به عنوان یکی از تأمین‌کنندگان و واردکنندگان معتبر تجهیزات صنعتی، عرضه‌کننده انواع الکتروموتور ضد انفجار (EX) از برترین برندهای جهانی است. این شرکت با واردات مستقیم محصولات برندهای مطرحی همچون زیمنس (Siemens)، ABB، چمپ (CHAMP)، WEG، ATB و نهرینگ (NHRING)، نیاز صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، معدن و داروسازی را به تجهیزات ایمن و باکیفیت به‌خوبی پاسخ می‌دهد. کلیه الکتروموتورهای ارائه شده توسط یکتاصنعت دارای استانداردهای بین‌المللی نظیر IECEx و ATEX بوده و متناسب با زون‌های 1، 2 و حتی Zone 0 طراحی و عرضه می‌شوند. برای دریافت مشاوره فنی، استعلام قیمت یا ثبت سفارش وارداتی، با کارشناسان یکتاصنعت در تماس باشید.
الکتروموتور ضد انفجار ABB | قدرت، ایمنی و کیفیت جهانی
شرکت ABB به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین تولیدکنندگان تجهیزات الکتریکی در جهان، طیف گسترده‌ای از الکتروموتورهای ضد انفجار (Explosion Proof Motors) را برای استفاده در محیط‌های خطرناک و مستعد انفجار طراحی و عرضه می‌کند. این موتورها با برخورداری از بالاترین استانداردهای بین‌المللی مانند IECEx، ATEX و UL، گزینه‌ای مطمئن برای صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، شیمیایی، داروسازی، معادن و سیلوهای صنعتی محسوب می‌شوند.
ویژگی‌های الکتروموتور ضد انفجار ABB:
- طراحی مقاوم و ایمن با درجه حفاظت Ex d / Ex e / Ex n
- بازه توان گسترده از چند کیلووات تا صدها کیلووات
- راندمان بالا مطابق استانداردهای IE2، IE3 و IE4
- کلاس‌های دمایی متنوع (T4، T5، T6) متناسب با محیط
- قابلیت عملکرد در زون‌های خطرناک (Zone 1 و Zone 2)
- ساختار مقاوم در برابر خوردگی، گرد و غبار و رطوبت
- مناسب برای کارکرد پیوسته در شرایط سخت صنعتی
کاربردها:
الکتروموتور ضد انفجار ABB در انواع تجهیزات مانند پمپ‌ها، فن‌ها، کمپرسورها، نوار نقاله‌ها، میکسرها و سایر ماشین‌آلات صنعتی در محیط‌های حساس استفاده می‌شود.
الکتروموتور ضد انفجار CEMP | تخصص در ایمنی صنعتی
CEMP یکی از پیشگامان تولید الکتروموتورهای ضد انفجار در سطح اروپا و جهان است. این برند ایتالیایی با تمرکز ویژه بر طراحی و ساخت موتورهای الکتریکی مناسب برای محیط‌های مستعد انفجار، توانسته جایگاهی ممتاز در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، معادن و صنایع شیمیایی پیدا کند. موتورهای ضد انفجار CEMP با برخورداری از استانداردهای بین‌المللی مانند ATEX، IECEx و EAC برای استفاده در محیط‌های Zone 1، Zone 2، Zone 21 و Zone 22 طراحی شده‌اند.
ویژگی‌های فنی الکتروموتور ضد انفجار CEMP:
- دارای گواهینامه‌های Ex d، Ex de، Ex t برای حفاظت در برابر انفجار گاز و گرد و غبار
- تنوع ولتاژ و فرکانس برای کاربردهای جهانی
- راندمان بالا مطابق استانداردهای IE3 و IE4
- تنوع در فریم، سرعت، کلاس حرارتی و جنس بدنه (آلومینیوم، چدن)
- طراحی کامپکت و وزن سبک با قابلیت نصب در فضاهای محدود
- عمر مفید بالا در محیط‌های صنعتی با شرایط سخت و مرطوب
الکتروموتور ضد انفجار Siemens | امنیت، نوآوری، دوام صنعتی
Siemens به عنوان یکی از غول‌های صنعت برق و اتوماسیون در جهان، مجموعه‌ای کامل از الکتروموتورهای ضد انفجار (Explosion Proof Motors) را برای محیط‌های پرریسک صنعتی طراحی کرده است. دینام ضد انفجار زیمنس با تکیه بر فناوری‌های پیشرفته و استانداردهای جهانی، ایمنی و عملکرد قابل‌اعتماد را در سخت‌ترین شرایط کاری تضمین می‌کنند.
ویژگی‌های الکتروموتور ضد انفجار زیمنس:
- دارای گواهی‌های ATEX، IECEx، CSA، UL برای زون‌های خطرناک (Zone 1، Zone 2 و Zone 21، 22)
- تکنولوژی ساخت بر پایه Ex db، Ex ec، Ex tb و Ex tc
- راندمان بالا مطابق با رده‌های انرژی IE2، IE3 و IE4
- مقاومت عالی در برابر دما، رطوبت، گرد و غبار و گازهای خورنده
- مناسب برای کلاس‌های دمایی T3، T4، T5 بسته به مدل
- طراحی صنعتی بسیار بادوام، مناسب کارکرد طولانی و بدون توقف
کاربردها:
الکتروموتور ضد انفجار زیمنس در صنایع نفت و گاز، پتروشیمی، رنگ‌سازی، سیلوها، معادن، ایستگاه‌های پمپاژ و کارخانه‌های مواد شیمیایی و دارویی استفاده می‌شود. این موتورها انتخاب اول در پروژه‌هایی هستند که هیچ جایی برای ریسک وجود ندارد.